Geschreven door Claire Whiteside in opdracht van BiOND Magazine
Veel mensen ervaren dat het regelen van digitale overheidszaken best lastig kan zijn. Hoe zorg je ervoor dat jongeren goed voorbereid zijn op het omgaan met deze digitale uitdagingen? Ik spreek hierover met Angeliek van der Zanden, programmaleider jongereneducatie, en Jeltina van der Most, adviseur jongereneducatie bij Digisterker.
Van volwassenen naar jongeren
Wat begon in 2011 als een samenwerkingsproject van Stichting Novay om burgers te ondersteunen bij het gebruik van digitale overheidsdiensten, is inmiddels uitgegroeid tot een belangrijke speler in de digitale educatie van jongeren. In eerste instantie richtte Stichting Digisterker zich op volwassenen, maar al snel werd duidelijk dat ook jongeren – en dan met name tussen de 14 en 18 jaar – moeite hadden met het gebruiken van deze digitale systemen. Dit inzicht leidde in 2019 tot de lancering van de onderwijsmethode ‘Doe je digiding!’, gericht op vmbo- en mbo-leerlingen, en vanaf 2022 ook voor het praktijkonderwijs. Al snel rees de vraag: kunnen jongeren op havo/vwo-niveau hier dan wel mee uit de voeten? Docenten havo/vwo gaven aan dat dat vaak niet het geval is. Daarom wordt er dit jaar een variant voor havo/vwo gelanceerd. Uit onderzoek is gebleken dat er veel verschil is tussen jongeren die opgroeien in een digitaal vaardig gezin (met ouders of oudere broers of zussen die hen ondersteunen) en jongeren die deze hulp en kennisbronnen niet hebben.
Digidingen-desk: toegankelijke bron voor iedereen
Naast de onderwijsmethode heeft Digisterker de website ‘Digidingen-desk’ ontwikkeld. Deze site biedt een toegankelijke manier voor jongeren om informatie te vinden, maar is ook een handige bron voor begeleiders in het onderwijs, jongerenwerkers, ouders en zelfs bibliotheken om jongeren zo goed mogelijk te ondersteunen. “De site biedt bijvoorbeeld een handige checklist waarmee leerlingen zelf kunnen zien vanaf welke leeftijd ze bepaalde zaken moeten regelen”, vertelt Angeliek.
Trainingen voor begeleiders
Digisterker organiseert ook trainingen voor begeleiders. Jeltina verzorgt deze trainingen. Er wordt niet alleen aandacht besteed aan de inhoudelijke kennis, maar ook hoe je dit onderwerp bespreekbaar kunt maken in de klas en daarbuiten. “Een simpele vraag tijdens de les, over bijvoorbeeld het legitimatiebewijs, kan het verschil al maken. Het gaat erom het bewustzijn bij zowel leerlingen als docenten te vergroten”, aldus Jeltina.
De rol van de begeleider
Maar wat is nu precies de rol van de begeleider in dit proces? Het antwoord is simpel: begeleiders zijn essentieel voor het ondersteunen van jongeren die er zelf niet uitkomen met alle digitale regelzaken. Volgens Angeliek is het cruciaal dat begeleiders zich bewust zijn van het onderwerp en zich goed voorbereiden: “Veel jongeren weten nog niet dat ze vragen hebben, totdat ze ermee in aanraking komen. Daarom is het zo belangrijk dat begeleiders deze kennis over digitale regelzaken paraat hebben en weten waar ze hun leerlingen naartoe kunnen sturen voor online of fysieke ondersteuning. We hebben de begeleiders in het onderwijs echt nodig om de jongeren te bereiken.”
Niet alle leerlingen voelen zich comfortabel om hun vragen aan een decaan of docent te stellen. Daarom is het belangrijk dat er ook andere plekken zijn waar ze terecht kunnen, zoals de bibliotheek of jongerenwerkers, die een laagdrempelige optie bieden voor diegenen die liever niet op school om hulp vragen.
Van kennis naar praktijk
“De kracht van de onderwijsmethode Doe je digiding! zit ‘m in de praktijkgerichtheid. De modules worden getest voordat ze worden gelanceerd, en er is onderzoek gedaan naar de effectiviteit”, vertelt Angeliek. Hieruit kwam een positieve effectmeting: de jongeren geven aan dat de methode hen inderdaad de kennis van de overheidswereld en de vaardigheden bijbrengt waar ze behoefte aan hebben om zelfstandig hun overheidszaken te kunnen regelen en te weten waar ze terecht kunnen voor ondersteuning.
Wat ook blijkt, is dat jongeren het vaak fijn vinden om dit soort onderwerpen op school te leren. “Zij geven zelf aan dit soort praktische zaken te willen leren, bijvoorbeeld over hoe je een belastingaangifte doet”, zegt Jeltina. Dit maakt de lesstof niet alleen relevant, maar ook direct toepasbaar in hun eigen leven. Het zou mooi zijn als dergelijke praktische zaken een vast onderdeel van het curriculum worden. Angeliek suggereert dat dit bijvoorbeeld goed zou passen binnen het vak economie of burgerschap. “Dit onderwerp is erg praktisch, en daardoor soms moeilijk te koppelen aan abstracte vakken. Maar juist dat praktische aspect maakt het zo waardevol.”
Het doel van Digisterker is duidelijk: de samenleving goed voorbereiden op het digitale leven en mensen leren omgaan met de praktische zaken die ze zullen tegenkomen. Digitaal vaardig zijn, betekent meer dan alleen kunnen werken met een computer – het gaat erom te weten hoe je je digitale zaken op orde krijgt. Stichting Digisterker is er klaar voor om deze kennis over te brengen aan de volgende generatie.
