Vandaag publiceerde de Inspectie van het Onderwijs de jaarlijkse Staat van het Onderwijs. De centrale boodschap? We benutten nog steeds lang niet al het talent in Nederland – en juist dáár ligt een belangrijke taak voor leerling- en studentenbegeleiders in het vo en mbo.
LOB’ers, als decanen en SLB’ers, en zorg- en ondersteuningscoördinatoren krijgen in dit rapport impliciet én expliciet een stevige rol toebedeeld. Of het nu gaat om het terugdringen van kansongelijkheid, het versterken van burgerschapsvorming of het bieden van passend onderwijs: deskundige begeleiding is daarbij de sleutel.
Kansengelijkheid begint bij taal én begeleiding
Hoewel de Inspectie ziet dat basisvaardigheden (zoals taal en rekenen) op veel plekken aandacht krijgen, blijven de prestaties in het vmbo en mbo achter. Tegelijkertijd is er sprake van structurele ongelijkheid: sociale achtergrond speelt nog altijd een grote rol in de loopbaan van leerlingen. Daarin speelt loopbaanbegeleiding een hoofdrol. Zoals Barbara Dresen, beleidsmedewerker LOB bij BiOND, het vandaag verwoordde tijdens het congres:
Elke leerling en student moet kunnen floreren op een passende plek. Kwalificeren in plaats van diplomeren. LOB helpt die plek te vinden.
Tijdens een sessie over het uitstellen van het keuzemoment van po naar vo, reflecteerde Linda van Westerlaak op een bredere dynamiek:
Er zijn voor- en nadelen aan het uitstellen van het keuzemoment. Vooral voor leerlingen die al vroeg behoefte hebben aan differentiatie, kan uitstel ongunstig uitpakken. Maar leidt deze discussie niet af van het échte probleem? Ouders en de samenleving die stuwen om het hoogste te behalen. Terwijl het hoogste niveau niet per se het beste is. We zouden vooral moeten streven naar het best passende advies – dat is de sleutel tot échte kansengelijkheid.
Burgerschap en LOB: versterkend in plaats van losstaand
Onze collega Linda van Westerlaak, coördinator van de BiOND Academie, zag op het congres duidelijke raakvlakken tussen zorg, LOB en burgerschap. “Burgerschap wordt zeer belangrijk gevonden. Maar de connectie met LOB kan en moet veel sterker.” We sluiten ons daar bij aan: jongeren leren pas écht burgerschap als ze zichzelf kennen en hun plek leren vinden in de samenleving.
Basisvaardigheden: zorgen in het vmbo
Ook collega Niels Zintel, beleidsmedewerker LOB vmbo, merkt op dat de uitdagingen in het vmbo hardnekkig zijn:
De coronadip in leesvaardigheid lijkt grotendeels hersteld, maar op het vmbo blijven taalprestaties achter. En op het domein burgerschap zijn er nog flinke achterstanden. Er werd een lans gebroken voor taalbewust lesgeven – en terecht.
Inclusief onderwijs? Begin bij haalbare aanpassingen
Het rapport benoemt nog steeds te veel barrières voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften. Gelukkig is er ook hoop. Linda bezocht een sessie over inclusief onderwijs waar bleek:
Belemmerende factoren zijn vaak heel laagdrempelig aan te pakken. Zoals prikkelarme ruimtes of sociale interactie bevorderen.
Zorg voor passende begeleiding – vóórdat er problemen ontstaan
De Inspectie roept op om kwaliteitszorg te verbeteren. In het vo schiet deze op te veel plekken tekort. In het mbo is bijna de helft van de opleidingen onvoldoende, vooral door lage resultaten. Begeleiding – goed zicht op de ontwikkeling van leerlingen – is dé hefboom voor verbetering. Maar dat kan alleen als begeleiders ook zélf goed gefaciliteerd worden.
Wat ons betreft is de conclusie duidelijk
De Staat van het Onderwijs 2025 laat zien dat goede begeleiding geen luxe is, maar een voorwaarde. Minette van den Bemd, directeur van BiOND:
Als samenleving kunnen we het ons niet veroorloven om talent verloren te laten gaan. Elke jongere verdient deskundige begeleiding – of het nu gaat om leren kiezen, leren leven of leren leren. Wij staan pal voor de professionals die dat dagelijks mogelijk maken.
Contact
Heb jij vragen over de implicaties van dit rapport voor jouw werk? We denken graag met je mee.
